Biblioteka Uniwersytetu Opolskiego zaprasza Czytelników do obejrzenia wystawy poświęconej 26 edycji konkursu na najlepszą książkę roku poprzedniego. Prezentowane są pozycje nominowane do nagrody, czyli z tzw. długiej listy (dwudziestu książek), która powstała jeszcze wiosną – oraz wyłonieni z tej grupy finaliści, mianowicie siedem książek walczących o najważniejszy laur i… 100 tysięcy złotych.
Do finałowej siódemki jury wytypowało jedną biografię, po jednym tomie poetyckim, eseju i reportażu historycznym oraz aż trzy powieści. Ta różnorodność nie zaskakuje, gdyż – przypomnijmy – do konkursu mogą być zgłaszane dzieła ze wszystkich gatunków literackich, jak również wybitne literacko książki humanistyczne.
W niedzielę 2 października ogłoszono, iż laureatem Nagrody Literackiej Nike został Jerzy Jarniewicz z tomikiem poetyckim „Mondo cane”. Z kolei Nagrodę Nike Czytelników, przyznawaną w plebiscycie Wyborcza.pl i „Wyborczej”, otrzymała Joanna Ostrowska za książkę „Oni. Homoseksualiści w czasie II wojny światowej”.
Przybliżmy nieco publikacje szczęśliwej siódemki, które wypełniają gabloty w holu Biblioteki Głównej przy ul. Strzelców Bytomskich 2.
Anna Cieplak, “Rozpływaj się”. Autorka porusza wątek „eurosierot”, czyli pokolenia dzieci, których rodzice, bądź opiekunowie wyjechali do pracy za granicę. Przedstawiając historie czwórki młodych osób i ich babki, śledząc losy ich rodziny na przestrzeni dwóch dekad, ujawnia rozpad rodzinnego życia, konflikty interesów, wewnętrzne dylematy. Opisuje rywalizację, pracoholizm, macierzyństwo i pogoń za marzeniami o lepszym świecie, a także rozrachunek z sumieniem, gdy spojrzy się na własne błędy z pewnym dystansem.
Artur Domosławski „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana”. Pisarz pochylił się nad losami jednego z najwybitniejszych filozofów współczesności i stworzył obszerną, bardzo wnikliwą biografię. Kreśli postać Baumana od czasów chłopięcych, kiedy zmagał się m.in. z przejawami antysemityzmu, poprzez lata młodości, gdy był żołnierzem 1. Armii Wojska Polskiego oraz Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, po okres kariery naukowej, rozpoczętej w Polsce, a (z winy władz komunistycznych) kontynuowanej w Wielkiej Brytanii, gdzie publikował swe najważniejsze prace. Ukazuje nam się bogata postać, zmuszona płacić wysoką cenę za życiowe wybory, nierzadko wymuszone; wplątana w machinę pogardy, skazana na przeznaczenie, które nie liczy się z czyimś dobrem, czy rzetelną wiedzą.
Jerzy Jarniewicz “Mondo cane”. Książka poetycka o niejednorodnej zawartości – a mimo to, stanowiąca jedną, niepokojącą opowieść. Opowieść dźwigającą temat miłości, żałoby, brutalności; naznaczoną powidokami zbrodni, ukazującą świat pustki i głębokich tęsknot za prawdziwymi uczuciami i emocjami. Tytułowy wiersz zauważa istotną rolę, jaką odgrywa świat zwierząt, ich całkiem odmienne od ludzkiego bytowanie i śmierć. Liczne kontrapunkty i zmienne nastroje potrafią zaskoczyć czytelnika i pomimo nastroju smutku, a nawet rozgoryczenia pozostawić cień nadziei.
Joanna Ostrowska „Oni. Homoseksualiści w czasie II wojny światowej”. Ten reportaż historyczny podejmuje wyjątkowo trudny temat; trudny w swoich, ale i w obecnych czasach. Miejscami we wstrząsający sposób relacjonuje dyskryminację i prześladowania osób nieheteronormatywnych w latach wojny oraz po jej zakończeniu. Przywracając pamięć ofiar obozów koncentracyjnych, przełamuje swoiste tabu. Napiętnowany homoseksualizm to nie tylko część machiny III Rzeszy i paragraf 175, lecz również nietolerancja ze strony społeczeństwa a nawet współwięźniów. Ta doskonale udokumentowana książka nie skupia się wyłącznie na wojennych losach tytułowych bohaterów, lecz pokazuje, że opuszczenie obozu i życie w powojennych realiach wiązało się z koniecznością ukrywania zarówno tego kim są jak i tego, co przeszli.
Edward Pasewicz „Pulverkopf”. Ta powieść to co najmniej podwójna historia; Patryk, młody człowiek dorasta w latach 90. Kilkanaście lat później, gdy czyta listy swojej babki, dowiaduje się o żyjącym przed II wojną światową kompozytorze Norbercie von Hannenheimie. I tu rozwija się historia tego muzyka, odkrywana przez Patryka z pasją graniczącą z szaleństwem. Gdy w 1945 roku kończy się wojna, Hannenheim nadal przebywa w szpitalu psychiatrycznym. Kilka miesięcy później umiera, oficjalnie na zawał serca. Zastanawiające jest, jakim sposobem w ogóle udało mu się przetrwać, w sytuacji gdy naziści realizując akcję T4 uśmiercali osoby z chorobami psychicznymi. Może rozwiązaniem zagadki jest to, kim kompozytor był przed wojną? Książka wciąga w wędrówkę po tropach na wielu planach czasowych, lirycznym językiem opowiada o poszukiwaniu biografii, ale i tożsamości, o miłości do muzyki i fascynacji kompozytorem.
Maciej Płaza „Golem”. Autor powieści przenosi czytelnika do małego miasteczka na Podolu w 1910 roku. Pojawia się tam włóczęga, kulawy olbrzym, w którym miejscowi chasydzi dostrzegają nie tyle milczącego biedaka, ile postać z innego niż ziemski porządku. Toteż cadyk oferuje mu gościnę w swoim dworze. Autor wykorzystuje tą historię do pokazania fascynującego świata wierzeń i obyczajów chasydzkich. Umiejętnie gra figurą golema, prowadząc historię w zaskakujący sposób, bogato ilustrując ją opisami praktyk religijnych, rytuałów, osobliwych nakazów i zakazów. Sięga po święte pisma i kabałę, z maestrią odtwarza miniony chasydzki świat, pozwalając mu uwieść czytelnika a przy tym opowiedzieć niełatwą historię.
Kacper Pobłocki „Chamstwo”. Punktem wyjścia tej opowieści jest przypomnienie, a w wielu przypadkach uświadomienie współczesnemu człowiekowi, że w większości przypadków jego przodkowie wywodzą się z chłopstwa. I to powiązanie ma uczulić na niedolę chłopa, o której książka traktuje. Przymus do pracy dla pana, opresja i nadzór, a z drugiej strony budząca się wola wyrwania z upodlenia, próby oporu i buntu. Jest to esej o ucisku, opowieść o kulturze ludowej, a w sumie manifest kierujący w stronę myślenia o tożsamości chłopskiej. Pokazuje przy tym, jak wiele dawnych pańszczyźnianych stosunków nadal tkwi w naszej kulturze, często przymykającej oczy na różne formy przemocy rodzącej się z podziałów klasowych.
Wystawę przygotował Dział Informacji Naukowej i Bazy Wiedzy.
Zdjęcia wykonał i opracował graficznie: Piotr Kasprzyk z Działu Systemów Informatycznych i Zbiorów Elektronicznych.
Tekst w oparciu o materiały prasowe Gazety Wyborczej: Marcin Podolan z Działu Systemów Informatycznych i Zbiorów Elektronicznych